Her geçen gün gelişen Akıllı Şebekelerin Otomatik Sayaç Okuma Sistemleri (OSOS) ihtiyacı artmaktadır. Bu ihtiyacın başlıca sebeplerini servis sürekliliği, anlık veri ihtiyacı, oluşabilecek alarmların takibi gibi daha birçok neden oluşturmaktadır. Şebekeler genişledikçe okunacak cihaz tipleri, cihazlardan okunacak veriler ve bu cihazların hangi ara yüz üzerinden hangi protokol ile okunacağı sorularını da beraberinde getirmektedir. Tüm bu soruların ışığında okunacak cihaz sayısı bazen on binler bazen yüz binler bazense milyonları bulmaktadır. Böyle büyük sistemlerin kurulması ve basitçe yönetilebilir olması ise toplanan verinin saklanması, doğrulanması, işlenmesi, raporlanması, faturalandırılması ve başka sistemlere entegre olabilmesi açısından başlı başına çok büyük bir problem haline gelmiştir.

Üreticiler tüm bu sorunlar ile başa çıkabilmenin yolunu gelişen teknoloji yardımıyla yazılımlarını servislere bölerek bulmuşlardır. Bu servisler HES (Head End System) ve MDM (Meter Data Management) olarak iki grup altında yer almaktadır.

I. MDM (METER DATA MANAGEMENT)

MDM, sahada bulunan ölçüm cihazlarından toplanan büyük miktarda verinin uzun vadeli depolama ve yönetimini gerçekleştiren yazılım sisteminin bütününe verilen isimdir.

MDM sistemi, ham verileri fatura ve analiz için hazır hale getirmeden önce depolar sonrasında doğrular, temizler ve işlenmesini sağlar.[1]

II. HES (HEAD END SYSTEM)

HES, MDM ve ölçüm cihazları arasındaki haberleşme sürücülerini hazırlamasının yanı sıra ağ kapılarını yönetmesi itibari ile sistemde oluşabilecek yükleri dağıtarak olası problemlerin önüne geçen yazılım bütünüdür. Ayrıca HES raporlama fonksiyonlarını da içinde barındırmaktadır.

Bu servislere kısaca göz atmak gerekirse,

ÇEKİRDEK SERVİS

Kullanıcı denetimi ve sistem senkronizasyonunu sağlar. Genelde Active Directory desteği sağlaması beklenir. Ayrıca diğer servisler bu servisin etrafında kümelenir.

PLANLAMA SERVİSİ

Planlanmış prosedürlerin otomatik denetimi ve yük dağıtımını yapar. Ayrıca tekrar deneme mekanizmalarını yönetir.

• Süreçleri tanımlar (nasıl)
• İş planlarını yönetir (ne zaman)
• Görevleri atar ve başlatır (kim)

ERİŞİM SERVİSİ

Haberleşme sunucusu üzerinden daha önce belirlenen sürücüler ile çoklu, paralel oturumlar açılmasını sağlar.
Bu sürücülere örnek olarak,

• Protokol sürücüleri
• IEC1107
• DLMS
• Cascade
• Telnet
• Bağlantı Sürücüleri
• Serial
• SMSModem
• TapiModem
• PSTNModem
• Network

OKUMA SERVİSİ

Başlıca sayaçları okuma, ayarlarlama ve güncelleme işlemlerini yerine getirir. Erişim servisine talimatlar göndererek yük optimizasyonunu sağlar.

İlginizi Çekebilir: Sayaç Çeşitleri

RAPORLAMA SERVİSİ

Önceden tanımlanan raporların xml, csv, xls, pdf, doc ve jpeg gibi genel olarak yaygın kullanımı olan dosya formatlarınca mail, ftp ve ortak klasörlere gönderilmek suretiyle paylaşımını sağlamak ile görevlidir.
Genel rapor tipleri şu şekilde olmalıdır,

• Nitelik Raporu
• Sütunlar Raporu
• Sorgu Raporu
• Olay Raporu
• Hiyerarşi Raporu
• Eksik Değerler Raporu
• Özet Tablo Raporu

KÜMELEME SERVİSİ

Ölçüm verilerini çeşitli matematiksel işlemlere destek vererek hesaplanmasına ve bu hesaplanan verinin sanal sayaçlarda tutulmasını sağlar.

DOĞRULAMA SERVİSİ

Ölçüm noktalarından toplanan verinin olası hatalara karşı denetlemesini yapan servistir. Denetleme yapılırken kullanılan metotlar genel olarak aşağıdaki gibidir.

• Sabit Testi
• Kontrol Ölçümü Testi
• Özel Test
• Geçiş Değer Testi
• Eksik Değer Testi
• Makullük Testi
• Toplam Testi

TAHMİN SERVİSİ

Ölçüm noktalarından herhangi bir sebeple temin edilemeyen veriyi belirli metotlara göre tahmin eden servistir. Tahmin yapılırken kullanılan metotlar genel olarak aşağıdaki gibidir.

• Sabit Değer
• Lineer Enterpolasyon
• Matematiksel İfadeler
• Aralık Haritalama
• Geçmiş Değer Tabanlı Tahmin
• Fatura Verilerine göre LP Verileri
• LP Verilerine göre Fatura Verileri

ALARM SERVİSİ

Ölçüm noktalarından gelen uyarıların işlenmesi ve bu uyarılara istinaden oluşabilecek aksiyonları yöneten servistir. Örneğin gelen bir uyarıya bağlı olarak ölçüm noktasından anlık veri okunması gerekebilir veya gelebilecek bir alarm herhangi bir mail adresi ile paylaşılmak istenebilir.

WEB SERVİS

Genel olarak farklı sistemler ile yapılacak veri alış verişini yönetir.

REFERANSLAR

Tarık Ateş – Akıllı Şebeke Çözümleri Yöneticisi – Aktif Mühendislik