Giriş

Alçak gerilim pano – diğer adıyla AG dağıtım panosu veya elektrik panosu – elektrik dağıtım sistemlerinde kritik bir bileşendir. Tipik olarak 1000V’un altındaki elektrik enerjisini alan ve bir tesis genelinde çeşitli devrelere veya ekipmanlara dağıtan merkezi bir noktadır. Bu panolar yalnızca gücü ihtiyaç duyulan yerlere yönlendirmekle kalmaz, aynı zamanda arıza veya aşırı yüklenme durumlarına karşı hem sistemi hem de personeli korumak için güvenlik özellikleri içerir. Bu makalede, alçak gerilim panolarının tanımını, tipik kullanım alanlarını, ana bileşenlerini, IEC 61439 gibi ilgili standartları, temel sınıflandırmaları (Form 1–4 ayrımı, duvara montaj vs. yere montaj gibi) ve iyi tasarlanmış AG panoları kullanmanın avantajlarını açıklayacağız.

Alçak Gerilim Panolarının Tanımı ve Rolü

Alçak gerilim panoları, düşük voltajlarda (genellikle ≤ 600–1000 V) kullanılmak üzere tasarlanmış güç dağıtım düzenekleridir. Birincil rolleri, elektrik gücünü birden fazla devreye dağıtmak ve düzenlerken aynı zamanda merkezi kontrol ve koruma sağlamaktır. Pratikte bir AG panosu, bir transformatör veya jeneratörden gelen gücü alır ve bunu bara sistemleri ve devre kesiciler düzeni aracılığıyla dağıtır. Ana giriş devre kesicisi (genellikle hava devre kesici veya kalıplı kasa devre kesici) gelen gücü alır ve alt devre kesicilere aktarır. Bu yöntemle, herhangi bir devrede aşırı yük veya kısa devre meydana geldiğinde, ilgili kesici devreyi izole eder, böylece diğer devrelerin çalışmasını kesintiye uğratmadan sadece arızalı devreyi kapatır.

Alçak gerilim panoları çok çeşitli alanlarda kullanılır. Endüstriyel tesislerde, fabrikalarda, büyük ticari binalarda, veri merkezlerinde ve hastanelerde güvenilir güç dağıtımı için bulunurlar. Ayrıca ofis binaları, alışveriş merkezleri ve konut kompleksleri gibi altyapılarda bodrum katı veya teknik odalarda ana dağıtım panosu olarak kullanılır. Yenilenebilir enerji sistemlerinde (örneğin, güneş enerjisi tarlaları) ve kritik tesislerde (petrokimya tesisleri, petrol & gaz tesisleri) de AG panoları enerji yönetimi için kritik rol oynar. Tüm bu uygulamalarda, AG panosu elektrik sisteminin kalbi olarak çalışır ve her departmanın veya alanın ihtiyacı olan gücü güvenli ve verimli bir şekilde almasını sağlar.

Bir Alçak Gerilim Panosunun Ana Bileşenleri

Bir AG panosu, güç dağıtımını kontrol etmek ve korumak için birlikte çalışan birkaç temel bileşenden oluşur. Bu bileşenleri anlamak, AG panolarının nasıl çalıştığını kavramak için önemlidir:

• Ana Giriş (Devre Kesici): Her AG panosunda, gelen gücü panele bağlayan ana bir ayırıcı bulunur. Bu ana devre kesici, tüm sisteme güç girişini kontrol eder ve büyük bir arıza durumunda tüm sistemi korumak için gücü keser. Girişin ardından her çıkış devresi için bağımsız devre kesiciler bulunur. Bu kesiciler, aşırı yük veya kısa devre durumunda gücü keserek arızalı bölgeyi izole eder. Hava devre kesicileri (ACB), kalıplı kasa devre kesiciler (MCCB) ve minyatür devre kesiciler (MCB) gibi farklı türler kullanılır.

• Baralar: Baralar, gelen gücü panoda taşıyan bakır veya alüminyumdan yapılmış iletken çubuklardır. Güç kaynağından gelen enerji önce baralara bağlanır, ardından her bir devre kesiciye yönlendirilir. Baralar genellikle yalıtımlıdır ve fazları ayırt etmek için renklendirilir (örneğin, kırmızı, sarı, mavi).

• Muhafaza (Pano Kabini): Tüm bileşenler dayanıklı bir metal muhafaza içine yerleştirilir. Muhafaza hem mekanik koruma sağlar hem de canlı parçalara doğrudan teması önler. İç mekanda IP31 veya IP41, dış mekanda ise IP54 veya IP65 koruma sınıfına sahip olabilir.

• Koruma Röleleri ve Sigortalar: Panoda aşırı akım, toprak arızası veya gerilim düşüşü gibi anormallikleri algılayan elektronik koruma röleleri bulunabilir. Ayrıca bazı devreler için sigorta koruması da kullanılabilir.

• Sayaç ve Gösterge Ekipmanları: Voltaj, akım, güç faktörü gibi parametreleri ölçen analog veya dijital ölçü aletleri bulunur. Bunlar ayrıca LED göstergeleri ve durum bildiren ışıklar içerir.

• Terminal Blokları ve Kablolama: Panonun içindeki tüm çıkış devreleri, düzenli şekilde yerleştirilmiş klemenslere bağlanır. Bu, kablolama işlerini ve bakım süreçlerini kolaylaştırır.

Standartlar ve Güvenlik (IEC 61439 ve Sertifikalar)

Alçak gerilim panolarının tasarımı ve üretimi, güvenliği ve güvenilirliği sağlamak için sıkı standartlara ve sertifikalara uygun olmalıdır. En önemli uluslararası standart IEC 61439’dur (Bölüm 1 ve 2), bu standart alçak gerilim anahtarlama ve kumanda düzeneklerini yönetir. IEC 61439, AG panolarının yapı, performans ve test gerekliliklerini tanımlar. Avrupa Ekonomik Alanı gibi birçok bölgede, AG panolarının bu standarda uyumlu olması zorunludur.

IEC 61439, önceki standart olan IEC 60439’un yerini almış ve tasarım ile test süreçlerine daha fazla açıklık getirmiştir. Standart, panoların kısa devre dayanımı, sıcaklık artışı, dielektrik dayanım gibi testlerle “tasarım doğrulaması” yapılmasını zorunlu kılar.

Pek çok üretici, temsilî bir panonun tüm gerekli stres testlerinden geçtiğini gösteren tip test sertifikalarına sahiptir. Örneğin, bir pano serisi 5000A akım taşıma kapasitesine ve 50kA veya 100kA gibi kısa devre dayanımına sahip olacak şekilde belgelendirilebilir.
Panolar ayrıca yerel ve bölgesel sertifikalara da sahip olabilir: örneğin ASTA tip test sertifikaları, UL 508A (Kuzey Amerika için) veya TÜV, DNV-GL gibi bağımsız laboratuvar onayları.

Bunlara ek olarak, güvenlik için bazı uygulama kuralları da vardır:

• Uygun IP koruma sınıfı (toz ve suya karşı koruma)
• Mekanik darbelere karşı IK koruma sınıfı
• Yanmaz kablo kullanımı
• Canlı parçalar arasında minimum izolasyon mesafelerinin sağlanması
• Uyarı işaretleri ve net devre etiketlemeleri

Tüm bu önlemler, bir AG panosunun güvenli çalışmasını, elektrik çarpması veya yangın gibi risklerin en aza indirilmesini ve sistemin arızalara karşı güvenli olmasını sağlar.

Aktif SLV Serisi Panolarımızı Keşfedin

Alçak Gerilim Panolarının Sınıflandırılması ve Türleri

AG panoları kullanım ihtiyaçlarına göre farklı türlerde ve yapılandırmalarda üretilir:

• İç Ayırma (Form 1–4):
  IEC 61439 standardı, panoların iç yapısındaki ayırma seviyelerini tanımlar.
  • Form 1: İç ayırma yoktur. Tüm bileşenler ortak bir alandadır.
  • Form 2: Bara ile devreler birbirinden ayrılır.
  • Form 3: Bireysel fonksiyonel üniteler de birbirinden ayrılır.
  • Form 4: En yüksek ayrım seviyesidir; her çıkış devresi ve terminal birbirinden ve baradan tamamen izole edilmiştir.

Form 4 panolar, bakım sırasında bir devre üzerinde çalışılırken diğer devrelerin çalışmaya devam etmesine olanak tanır. Ancak daha fazla ayırma, daha büyük boyut ve maliyet anlamına gelir.

Aktif SLV-E Serisi Panolarımızı Keşfedin

• Montaj Tipi (Duvara Montajlı vs. Yer Tipi):
  • Duvara montajlı panolar: Küçük yükleri dağıtmak için kompakt sistemlerdir. Örneğin aydınlatma panoları.
  • Yer tipi panolar: Büyük akımları taşıyan, daha geniş ve güçlü sistemlerdir. Fabrikalar, veri merkezleri gibi yerlerde ana dağıtım panoları olarak kullanılır.

Aktif SLV-F Serisi Panolarımızı Keşfedin

• İç Mekan vs. Dış Mekan Kullanımı:
  İç mekan panoları havalandırmalı olurken, dış mekan panoları IP54 veya IP65 gibi daha yüksek koruma sınıflarında üretilir. Dış ortamda kullanılacak panolar, yağmur siperlikleri ve anti-kondens ısıtıcılarla donatılabilir.

Aktif SLV-C Serisi Dış Mekan Panolarımızı Keşfedin

• Sabit vs. Çekilebilir Üniteler:
  • Sabit üniteler: Bileşenler panele sabitlenmiştir. Değişim için komple enerji kesilmesi gerekir.
  • Çekilebilir (çekmeceli) üniteler: Modüller çekilip çıkarılabilir, böylece bakım süresi azalır. Özellikle kritik tesislerde (örneğin MCC panoları) çekilebilir ünite tercih edilir.

Alçak Gerilim Panolarının Sağladığı Faydalar

• Güvenlik:
  Canlı parçaların kapalı olması, koruma cihazlarının varlığı ve IEC standartlarına uyum ile elektriksel güvenlik sağlanır. Arıza durumunda devre kesiciler anında devreyi izole eder.
• Verimlilik ve Güvenilirlik:
  AG panoları güç dağıtımını merkezi hale getirerek kablolama kayıplarını azaltır. Aynı zamanda enerji kullanımının izlenmesini sağlar, böylece yüklerin dengelenmesi ve enerji verimliliği artırılabilir.
• Ölçeklenebilirlik ve Esneklik:
  İyi tasarlanmış panolar genişlemeye uygundur. İlave devreler veya modüller kolayca eklenebilir. Modüler sistemler büyüyen işletmeler için büyük avantaj sunar.
• Bakım Kolaylığı:
  Her devre koruyucu cihazları ile net bir şekilde etiketlendiğinden arıza tespiti kolaydır. Form 4 panolarda bakım yapılırken diğer devreler çalışmaya devam edebilir.

Sonuç

Özetle, bir alçak gerilim panosu bir tesisin elektrik dağıtım sisteminin temel taşıdır.
Güvenli, verimli ve organize bir şekilde ana kaynaktan farklı yük noktalarına güç iletimini sağlar.

Bu makalede;

• AG panosunun tanımı,
• Ana bileşenleri (devre kesiciler, baralar, koruma röleleri vs.),
• IEC 61439 gibi standartlara uyumun önemi
• Ve farklı tiplerin kullanım avantajları detaylı şekilde ele alınmıştır.

Doğru tipte bir AG panosu seçildiğinde, güvenlik artırılır, sistem performansı optimize edilir ve bakım süreçleri kolaylaştırılır.
Aktif Elektroteknik gibi üreticiler tarafından sunulan geniş ürün gamı sayesinde, her projeye uygun bir alçak gerilim pano çözümü bulmak mümkündür.