Elektrik Hattı Üzerinden Haberleşme yani Power Line Communication (PLC), elektrik dağıtımı yapılan iletkenler üzerinden aynı zamanda veri taşınması prensibine dayanır. Amaç enerji hattının olduğu her noktada yeni bir kablo veya kablosuz çözümlere ihtiyaç duymadan veri transferi sağlamaktır. Her ne kadar yeni bir teknoloji gibi görünse de temelleri 1838 yılına dayanmaktadır.

Elektrik Hattı Üzerinden Haberleşme Tarihçesi

Elektrik Hattı Üzerinden Haberleşmeyi esas alan ilk çalışma, Edward Davy tarafından, 1838 yılında, Liverpool telgraf şirketinin Londra’nın az yerleşime sahip bazı noktalarında kurulu bulunan akülerinin gerilim seviyelerini kontrol etmek amacıyla uzaktan okunabilir bir elektrik sayaç tasarımı üzerine yapılmıştır. PLC sistemi konusunda alınmış ilk patenteler ise İngiltere’de 1897 ve Almanya’da 1901 yıllarına aittir.

1954 yılında, AIEE (American Institute of Electrical Engineers) enerji hattından haberleşme konusunda kanallar ve uygulamaları konusunda kılavuz yayımladı. Bu kılavuz PLC konusunda çalışmaların artmasını sağlamıştır.

1960’lı yıllarda transistörler üretilmeye başlandı. 1970’li yıllarda elektrik, su, gaz tüketiminin ücretlendirilmesi ötesinde yakın bir zamanda bazı işlevlerin de yapılabileceği ön görüldü. Bunlar arasında; faturasını ödemeyen abonenin ilgili hizmeti almasının otomatik olarak engellenmesi, önemli haberlerin kısa bir şekilde abonelerle paylaşılması, herhangi bir felaket veya kazaların paylaşılması düşüncesi oluşmuştur.

1990’lı yıllarda bilgisayarların ucuzlamaya başlaması, enerji hattı üzerinde Yerel Alan Ağları (LAN) oluşturması hususunu da beraberinde getirdi.

2000’li yıllarda bilgisayarların evlerde yaygınlaşması, ev ağlarının oluşması, bilişim teknolojisi (BT) sektörü için de hedef bir pazar oldu. PLC, ev otomasyonu için ev içi bilgisayar ağları kurma konusunda ideal bir araç oldu. Bu yıllar aynı zamanda dünyadaki enerji konusunda yaşanan sıkıntıların ve global ısınma konularının tartışıldığı, “Akıllı Şebeke” kavramının ortaya çıktığı dönemlerdir. PLC’nin Akıllı Şebeke haberleşme altyapısında önemli üstünlüklere sahip olması, PLC’ye ilişkin çalışmaları tekrar arttırdı.

Elektrik Hattı Üzerinden Haberleşme İle Sayaç Otomasyon Sistemleri

Ülkemizde özellikle 2000’li yıllarda büyük yapıların (Toplu Konut, Rezidans, AVM) etkisiyle sayaç otomasyon projeleri önem kazanmaya ve uygulanmaya başlamıştır. Bu uygulamalar genellikle kablolu yapılsa da uzak mesafelerde fiber/optik veya daha uzak mesafelerde GPRS üzerinden yapılmaya çalışılmıştır. Özellikle mekanik sayaç otomasyonunda radyo frekansı temelli altyapılar (LoRa, Sigfox vb.) kullanılsa da elektrik sayaç otomasyonunda dağıtım firmalarının da özelleşmesi ile GPRS altyapısı ön plana çıkmaktadır.

Bu altyapılarda yeni bir kablolama ağına ihtiyaç duyulması, işletme maliyetlerini arttırması veya farklı firmalara (GSM operatörlerine) bağlı olunması alternatif arayışlarını beraberinde getirmiştir.

Enerji Hattı Üzerinden Haberleşmeyi esas alan ilk çalışmada olduğu gibi Türkiye’de de sayaç otomasyonu ile buluşması çok uzun sürmemiştir ve son beş yılda yaklaşık bir milyon adet elektrik sayacı PLC altyapısı ile okunmaya ve uzaktan kontrol edilmeye başlanmıştır.

Elektrik Hattı Üzerinden Haberleşme İle Sayaç Otomasyon Sistemleri Nasıl Kurulur

PLC üzerinden haberleşecek bir Sayaç Otomasyon Sistemi kurulurken izlenecek ilk adım dağıtım trafosunun çıkışına (sekonderine) bir Veri Toplayıcı Ünite (Data Concentrator Unit / DCU) bağlanarak gerçekleştirilir.

DCU genellikle basit bir modem olarak düşünülse de merkezde bulunan yazılımlar ve sayaçlar arasındaki iletişimi sağlayan, içerisinde mini bir PC ve işletim sistemi bulunduran gelişmiş bir cihazdır.

DCU bağlı olduğu Dağıtım Trafosu altında bulunan PLC için uygun haberleşme modüllerine sahip sayaçlar ile şebeke üzerine farklı frekanslarda sinyaller basarak haberleşme sağlar. Toplanan veriler merkezde bulunan HES (Head End System) yazılımlarına 4.5G veya Ethernet bağlantısı ile iletir. Yine aynı şekilde merkezden gelen anlık sayaç okuma istekleri, sayaç enerjisini açma/kapama emirleri, tarih/saat senkronizasyon işlemleri DCU üzerinden aynı mantıkla yürütülür.

Toplanan veriler web servisleri aracılığı ile MDM (Meter Data Managament) ve 3. Parti yazılımlarına aktarılır. Bu sayede trafo bazında kayıp/kaçak takibi için raporlar, sayaçlara yapılacak usulsüz müdahalelerin tespiti (manyetik alan uygulanması, terminal kapağının açılması, nötr kaçaklarının tespiti vb.) ve son kullanıcıların tüketimlerini online olarak izleyebilmesi için web sayfaları tasarlanabilir.

Detaylı bilgi için ürünlerimizi inceleyebilir veya ürün sorumlusu ile irtibata geçebilirsiniz.

Tarık ATEŞ

tarik.ates@aktif.net

+90 (533) 207 5115

Kaynak

• Alçak Gerilim Enerji Hatlarında Darband Haberleşme İçin Gürültülerin Sınıflandırılması, Modellenmesi ve Kanal Empedans Ölçümü – Mehmet Ali SÖNMEZ