Gelişen teknoloji ile birlikte artık bütün cihazlar, akıllı diye tabir ettiğimiz yüksek işlem gücüne sahip bir hale geldiler. Bu sistemleri kolay yönetmek için geliştiricileri bir işletim sistemine ihtiyaç duydular. Son yıllarda bu açığın çok büyük bir bölümünü Linux kapattı. Bu makalede Linux işletim sistemleri için en temel ögelerden biri olan terminal ve birkaç adet basit Linux komutlarını inceleyeceğiz. Python programlama ile ilgisi iseniz bu yazıyı okuyabilirsiniz.

Temel Linux Komutları Nelerdir?

Linux bir operating sistemin kernelidir. UNIX ismini bilgisayar tabanlı elektronik sistemlere ilgi duyan insanlar mutlaka bir yerlerde duymuşlardır. Linux ta bir UNIX klonudur. Linux, Linus Torvalds tarafından Scratch diye MIT tarafından geliştirilmiş bir dil tabanı kullanılarak yaratılmıştır. Linux bedava ve open-source bir yazılımdır, bunun anlamı Linux üzerinde küçük bir değişiklik yaparak kendi isminizle paylaşabilirsiniz. Bir sürü Linux dağıtıcısı vardır, bunlara “distros” ismi verilir. Bunlardan birkaçı:

• Ubuntu Linux
• Red Hat Enterprise Linux
• Linux Mint
• Debian
• Fedora
• Arch Linux
• Manjaro

Linux genelde %90 oranında serverlarda kullanılır. Bunun sebebi Linux hızlı, güvenilir ve bedavadır. Windows tabanlı server kullanmanın en büyük problemi fiyatıdır. Bu sorun Linux ile aşılabilir. Bunun dışında dünya piyasasındaki %80 akıllı telefonun işletim sistemi de Linux tabanlıdır. Örneğin Android de Linux Kernel inden yapılmıştır. Güvenlik anlamında küçük bir örnek vermek istersek, dünyadaki birçok bilgisayar virüsü Windows’u etkiler, ama Linux’u etkilemez.

Linux Shell Terminal

Terminali basitçe bir programdır. Kullanıcıların girdiği komutları alır ve işlem yapması için işletim sistemine verir. Komutların sonuçlarını ve çıktısını kendi üzerinde gösterir. Yani, işletim sistemi ile kullanıcı arasındaki ana köprüdür. Linux dağıtıcıları bir GUI(Graphical User Interface – Grafiksel Arayüz) ile gelir, ama her Linux CLI (Command Line Interface – Komut Satırı Arayüzü) ya sahiptir. Bu makalemizde Linux Terminalinde kullanabileceğimiz basit komutları ele alacağız.

Linux üzerinde terminali açmak için bazı kısa yollar bulunur. Ubuntu Linux üzerinde terminal açmak için Ctrl+Alt+T kullanılır. Gnome arayüzlü bir sistemde Alt+F2 yapıp çıkan sayfaya gnome-terminal yazılıp Enter a basılarak terminale ulaşılabilir.

İlginizi Çekebilir: Güç Analizörleri

Yaygın Linux Komutları

1. pwd

Terminali ilk açtığımız zaman, giriş yapmış olduğunuz kullanıcının home dosyasında başlar. Eğer hangi dosyanın içinde olduğumuzu bilmek istiyorsak “pwd” komutunu yazarız. Bu komutun çıktısı bize roottan başlayarak tam hangi klasörde olduğumuzu gösterir. Root Linux bir sistemin temelidir. Root, eğik bir çizgi ile gösterilir(/).

2. ls

“ls” komutu, bulunduğunuz dizindeki hangi dosyaların olduğunu bilmek için kullanılır. “Ls –a” komutunu kullanarak ta tüm gizli dosyaları görebilirsiniz.

3. cd

“cd”, bir dizine gitmek için kullanılan komuttur. Örneğin, Home klasöründeyseniz ve Downloads klasörüne gitmek istiyorsanız, “cd Downloads” yazabilirsiniz. Unutmayın ki bu komut büyük / küçük harfe duyarlıdır ve klasörün adını tam olarak olduğu gibi yazmanız gerekir. Bulunduğunuz klasörden geri dönmek veya bir üst klasöre çıkmak istiyorsanız “cd ..” komutu kullanılır.

4. mkdir & rmdir

“mkdir” komutu, bir klasör veya dizin oluşturmanız gerektiğinde kullanılır. Örneğin “ TEST” adlı bir dizin yapmak istiyorsanız “mkdir TEST” komutunu yazabilirsiniz. “rmdir” bir dizini silmek için kullanılan komuttur. Ancak, rmdir yalnızca boş bir dizini silmek için kullanılabilir. İçi dolu bir klasörü silmek istiyorsanız komutu “rm –r klasörünadı” şeklinde kullanmanız gerekir.

5. touch

“touch” komutu bir dosya yaratmak için kullanılır. Bu dosya herhangi bir şey olabilir. Örneğin bir zip dosyası ya da txt dosyasını aynı komutla yaratabilirsiniz.

6. man & -help

Bir komutun nasıl kullanılacağını ve hakkında daha fazla bilgi edinmek için man komutu kullanılır. Örneğin, “man touch” touch komutunun manuel sayfalarını gösterir. Bir komutu yazıp arkasına “–help” eklersek, yine manual çıktısı ile aynı sonuca ulaşırız.

7. cp

Cp komutu, komut satırı üzerinden kopyalama yapmak için kullanılır. İki argüman alır; ilki kopyalanacak dosyanın konumu, ikincisi kopyalanacak yerdir.

8. mv

Mv komutu, dosyaları komut satırı yoluyla taşımak için kullanılır. Bir dosyayı yeniden adlandırmak için mv komutunu da kullanabiliriz. Örneğin az önce kopyaladığımız “copytest.txt” d0syasının ismini “newcopytest.txt” olarak değiştirmek istiyoruz. “mv copytest.txt newcopytest.txt” komutu ile bu işlemi gerçekleştirebiliriz.

9. nano & vi

nano ve vi, Linux komut satırı üzerinde hali hazırda yüklü olan metin düzenleyicilerdir. Nano, renkli anahtar kelimeleri gösteren ve dillerin çoğunu tanıyan iyi bir metin editörüdür. Vi, nano’dan daha basittir. Bu komutla yeni bir dosya oluşturabilir veya bu düzenleyiciyi kullanarak dosyayı değiştirebilirsiniz.

10. sudo

Sudo, Linux komut satırında yaygın olarak kullanılan bir komuttur. Sudo, “SuperUserDo” kelimesinden gelir. Bu komutu yapılacak bir işlemde kök ayrıcalıkları kullanmak istersek veya idari bir yapıyla erişim gerekiyorsa kullanabiliriz. Örneğin “sudo su” komutunu kullanarak sistemde admin yetkisi ile işlem yapmaya başlayabiliriz.

Sonuca baktığımız zaman, Linux uçsuz bucaksız bir dünya olmasıyla birlikte yukarıda bahsetmiş olduğum basit Linux komutları sayesinde, yeni başlayan kullanıcılar ilk adımlarını zorlanmadan atmaya başlayabilirler.

Kaynaklar

• http://whylinuxisbetter.net/tr/
• https://diyhacking.com/linux-commands-for-beginners/
• https://shiftdelete.net/temel-linux-komutlari-47991
• https://wiki.ubuntu-tr.net/index.php?title=Temel_Linux_komutlar%C4%B1