SF6 Gazlı Kesiciler
SF6 veya sülfür hekzaflorür gaz molekülleri, bir sülfür ve altı florin atomu ile birleştirilmesi ile elde edilir. Bu gaz ilk olarak 1900 yılında Paris’teki Faculte de Pharmacie de laboratuvarlarında üretildi. 20. yüzyılın ortalarında, elektrik sisteminde yalıtım malzemesi olarak kükürt heksaflorür gazının kullanılması hızlı bir şekilde arttı. 1960 yılına gelindiğinde ise, yüksek gerilim şalt sisteminde kükürt heksaflorür gazının kullanımı popüler hale geldi. Bu gaza olan talep arttıkça, Avrupa ve Amerika’daki birçok üretici bu süre zarfında büyük ölçekte SF6 gazı üretmeye başladı. Başlangıçta SF6 gazı, elektrik sisteminde sadece yalıtım amacıyla kullanılıyordu. Ancak kısa süre sonra bu gazın muazzam ark söndürme özelliğine sahip olduğu anlaşıldı. Bu nedenle, bu gaz aynı zamanda devre kesicilerde ark söndürme ortamı olarak da kullanılmaya başlandı.
SF6 gazı oldukça elektronegatiftir. Yüksek elektronegatiflik nedeniyle, devre kesicinin kontakları arasındaki ark nedeniyle oluşan serbest elektronları emer. Serbest elektronların moleküllerle kombinasyonu, çok düşük hareketliliğe sahip ağır ve büyük iyonlar üretir. Serbest elektronların absorpsiyonu ve iyonların düşük hareketliliği nedeniyle SF6, çok mükemmel dielektrik özelliğe sahiptir. SF6 gazının dielektrik dayanımı havanınkinden yaklaşık 2,5 kat daha fazladır.
SF6 gazı ısıyı konveksiyon yoluyla verimli bir şekilde aktarabilir. Dolayısıyla, yüksek dielektrik dayanımı ve yüksek soğutma etkisi nedeniyle, SF6 gazı havadan yaklaşık 100 kat daha etkili ark söndürme ortamıdır. Bu gazın bu benzersiz özellikleri nedeniyle, SF6 devre kesici, orta gerilim ve yüksek gerilim elektrik güç sistemlerinde yaygınlaştı. Bu devre kesiciler, 33 kV ile 800 kV arasındaki voltaj aralıkları ve hatta daha fazlası için mevcuttur.
SF6 Gaz Zararlı mıdır?
SF6 gazların ekotoksik potansiyeli yoktur, ozonu inceltmez. 22.200 (*) gibi yüksek küresel ısınma potansiyeli nedeniyle atmosfere salınması halinde insan yapımı sera etkisi yaratabilir. Bununla birlikte, elektrik şalt sisteminde SF6 gazı her zaman gaz geçirmez bölmelerde kullanılır ve sızıntıyı büyük ölçüde en aza indirir.
SF6 Avantajları
- SF6 yalıtımlı şalt sistemi, kaza riskini azaltmak için önemli bir katkı sağlar.
- Topraklanmış metal muhafazalardaki tüm canlı parçaların toplam muhafazası, elektrik çarpmasına karşı kalıcı koruma sağlar ve insan hatalarıyla ilişkili riskleri en aza indirir.
- Kapalı gaz bölmelerinin içinde birincil iletkenler tüm dış etkilere karşı tam korumaya sahip olduğu için büyük bir operasyonel güvenilirlik sunar.
- Minimum sentetik kullanımı yangın yükünü azaltır.
- SF6 yalıtımı, kontaklar ve vidalı bağlantılar için oksidasyondan tam bir özgürlük sağlar, bu da eskidikçe ekipmanın akım taşıma kapasitesinde kademeli bir azalma olmadığı anlamına gelir.
- Dış etkenlerden dolayı yalıtım kapasitesinde azalma olmaz.
SF6 Dezavantajları
SF6 gazı bir sera gazı olarak tanımlanır ve atmosfere salınmasını önlemek için birçok ülkede güvenlik yönetmeliği getirilir. SF6 gazlı kesicilerde her zaman kaçak ihtimali vardır ve bu ciddi sorunlara yol açabilir. Anahtarlama yapılmış ve ark söndürmede birkaç defa kullanılmış olan SF6 gazı; insan sağlığı için tehlikeli hale gelebilmektedir.
Vakum Kesiciler
SF6 gazlı kesicilerin yerini vakum kesiciler son dönemde hızlı bir şekilde doldurmaya çalışmaktadır. Vakumlu devre kesicisi, diğer devre kesiciye kıyasla ark söndürme için yüksek yalıtım ortamına sahiptir. Vakum kesicinin içindeki basınç yaklaşık 10-4 torrenttir ve bu basınçta, kesicide çok az molekül bulunur.
- Vakumlu devre kesici, herhangi bir ek yağ veya gaz dolumu gerektirmez. Periyodik yeniden doldurmaya ihtiyaçları yoktur.
- Doğru kontak ayrılmasından sonra yalnızca yarım döngü veya daha az ark meydana gelen akım kesintilerinde yüksek dielektrik gücünün hızlı geri kazanımı mümkündür.
- Kesici ünitesi kompakt ve bağımsızdır. İstenilen herhangi bir yönde kurulabilir.
- Yukarıdaki nedenlerden dolayı sunduğu ekonomik avantajla birlikte vakumlu devre kesiciler yaygınlaşmaktadır.