Nötrden akan akımlar bir elektrik sisteminin sağlığı yönünde önemli ip uçları verebilir. Önemli olan buradan akan akımların doğru bir şekilde ölçülüp, değerlendirilmesidir. Son yıllarda bilgisayar kullanımının çok fazla yaygınlaşması ile birlikte bu cihazların oluşturduğu 3. harmonikler işletmelerde sorunlara yol açmaktadır. Bu yazımızda 3. harmoniklerin nötrde oluşturduğu akımlara göz atıyoruz.

Yanlış bir kablo bağlantısı veya 3 fazlı yük dengesizliği sorunu, nötr iletkeninden yüksek akım akmasına neden olabilir. Bu olasılıkların dışında her fazda bulunan yüksek 3. harmonik akım da nötr akımlarına neden olabilir. Nötr iletken, tüm tek fazlı yük akımları için harmonik nedeni ile nötr iletkeninden oldukça yüksek miktarda akım alabilir. Bu da bir tesis için geri dönülmez hasarlara neden olabilir.

Özellikle bilgisayar gibi elektronik cihazların çok olduğu ortamlarda (ofis ortamı vb) üçüncü harmoniğin bu yükler tarafından üretilmesi sebebiyle şebekede ve diğer elektrik ekipmanlarında sorunlar oluşabilir. Eğer önlem alınmazsa üçüncü harmonik, nötr iletkeni üzerinde faz iletkeni üzerindeki akımdan daha fazla değerde akım üretir. Özellikle son yıllarda ticari binalar, AVMler, ofis gibi yerlerde üçüncü harmonik kaynaklı, nötr iletkeninden akan akımın faz iletkeninden akan akımdan çok daha fazla olduğunu görmekteyiz. Bu durum nötr iletkeninin aşırı yüklenmesi durumunu ortaya çıkarır. Bu durum ortaya nötr iletkeni sigorta veya herhangi bir aşırı akım rölesi ile korunmadığında yangına neden olabilir.

3. Harmoniklere Karşı Önlemler

Yeni yapılacak tesislerde aydınlatma ve bilgisayar kullanımı düşünülerek toplam harmonik akıma göre bir tasarım seçilmelidir.  Bu noktada nötr iletkeni en az faz iletkeni kesitinde seçilebilir. Yapılan hesaplamalara göre eğer nötr iletken faz iletkenini geçiyorsa maliyet göz önünde bulundurularak, Üçüncü harmonik filtresi kullanılabilir. Özellikle bilgisayar kullanımının yoğun olduğu tesislerde nötr iletkeni koruması yapılması önerilmektedir.

Eski tesislerde ise nötr iletkeni faz iletkenin yarısı kadar kesitte seçilmiş olması kuvvetle muhtemeldir. Bu tarz tesislere nötr iletkenini yenilemek oldukça zahmetli ve pahalıdır. Bunun için üçüncü harmonik filtresi kullanılarak bu sorunun önüne geçilir.