Avrupa Birliği (AB), iklim değişikliğiyle mücadele çabalarını yoğunlaştırırken, sera gazı ve karbon emisyonlarını azaltmanın yeni bir yolunu benimsedi. Bu yolun adı, “Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması” (SKDM) veya kısaca “CBAM” olarak bilinmektedir. SKDM, AB’nin Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde ortaya koyduğu hedeflere ulaşmak için temel bir araç olarak dikkat çekmektedir.

İlginizi Çekebilir: Enerji Yönetim Çözümleri

SKDM Nedir ve Nasıl Çalışır?

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM), AB içindeki sera gazı emisyonlarını azaltmayı ve Avrupa Birliği’nin uzun süredir mücadele ettiği karbon kaçağını engellemeyi amaçlayan bir ticari mekanizmadır. Bu mekanizma, 2005 yılından beri uygulanan Avrupa içi Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) ile benzer bir karbon fiyatlandırması sistemi oluşturmayı hedefler.

SKDM, mevcut ETS sistemine, AB içinde üretilen ürünlerin yanı sıra ithal edilen ürünlerin emisyonlarını da içerecek şekilde yenilikler getirecektir. Bu sayede, yıllardır emisyon üst sınırı sorunu ve karbon kaçağıyla mücadele eden Birlik, emisyon üst sınırı uygulama modelinin benzerini, Birliğe ihracat yapmak isteyen üreticilere de uygulayacaktır.

SKDM’nin Uygulama Süreci

Geçiş Dönemi (1 Ekim 2023 – 31 Aralık 2025)

Bu dönemde emisyon raporlamaları SKDM Raporu aracılığıyla portal üzerinden yapılacak ve mevcut sistemin iyileştirme yönlerine referanslar kayıt altına alınacaktır.
Geçiş dönemi sonunda, 1 Ocak 2026 tarihinde maddi yaptırımların uygulanacağı asıl uygulama başlayacaktır.

Asıl Uygulama (1 Ocak 2026 ve sonrası)

Emisyon üst sınırını aşan ürünler için, emisyon vergisi altında üreticilere yaptırım uygulanacaktır.

Emisyon üst sınırının altında kalan ürünler için Birlik dışındaki ihracatçılar herhangi bir yaptırımla karşı karşıya kalmayacaktır.

SKDM’nin Kapsadığı Sektörler

Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) ilk olarak “Demir-Çelik, Alüminyum, Çimento, Gübre, Elektrik ve Hidrojen” sektörlerini kapsamaktadır. İlerleyen günlerde kapsanan sektörlerin genişlemesi beklenmektedir.

Bu sektörlerin öncelikli olarak seçilmesinin sebebi, emisyon yoğunluğunun en yüksek olduğu sektörler olmasıdır. Ülkemizde 2016 yılından bugüne belirtilen sektörlerin sera gazı emisyonları düzenli olarak izlenmekte, ölçülmekte ve doğrulanmaktadır.

SKDM’de Karbon Vergisi Ödemeleri

SKDM uygulama sistemi, “kirleten öder” prensibine göre inşa edilmiştir. SKDM yaptırımları, SKDM Sertifikaları aracılığıyla uygulanacaktır.

Avrupa Birliği’nde yerleşik olan işletmeler, Birlik dışından mal ithal ederken karbon vergisi ödemekle yükümlü olacaktır.

Birlik dışında yerleşik olarak faaliyet gösteren ve Birliğe ihracat yapan işletmeler ise karbon vergisi ödemeyecektir.

SKDM Sertifikası alım satım işlemleri, Avrupa Birliği yetkili otoriteleri tarafından koordine edilecektir. SKDM Belge fiyatları, bir önceki hafta Emisyon Ticaret Sistemindeki karbon fiyatlarının 7 günlük ortalaması alınarak belirlenecektir.

SKDM Emisyonlarının Hesaplanması

SKDM Emisyonları, ürünlerin doğrudan emisyonlarının yanı sıra üretim sürecinde kullanılan elektriğin üretiminden kaynaklanan dolaylı emisyonları da hesaba katmaktadır. Bu, ürünlerin emisyonlarını daha kapsamlı bir şekilde değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Hesaplama için “beşikten kapıya” yaklaşımı baz alınmalıdır. Yani ürünün tüm yaşam döngüsü boyunca oluşan emisyonlar dikkate alınmalıdır.

SKDM Raporu Hazırlama

SKDM Geçiş dönemi boyunca, Avrupa Birliği’nde yerleşik ithalatçılar her çeyrek dönem için emisyon raporları sunmakla yükümlüdür. SKDM Raporu’nda aşağıdaki bilgiler yer almalıdır:

Üretici Bilgileri

• İthal Edilen Toplam Ürün Miktarı (Ton)
• İthal Edilen Ürüne Ait Gömülü Emisyonların Toplamı (Ton CO2e)
• Tüketilen Elektrik Miktarı
• Raporlama yükümlüsü olan ithalatçıların, bu bilgileri ürünü tedarik ettikleri üreticilerden temin etmesi beklenmektedir.

SKDM Mali Yükümlülükleri

SKDM çerçevesindeki mali yükümlülükler, yetkilendirilmiş SKDM yükümlüleri tarafından yerine getirilecektir. Her bir ton CO2 eşdeğeri sera gazı emisyonu için bir SKDM sertifikası sunulması gerekecektir.

2026 yılı başından itibaren SKDM Ücreti ödeme yükümlülüğü oluşacaktır. SKDM Ücreti, SKDM Sertifikası ücreti ile gerçekleşecektir. Hesaplamalarda, ürünün tipine göre gömülü emisyonlar dikkate alınacaktır.

Ulusal Karbon Fiyatlandırmanın SKDM Maliyetlerine Etkisi

Türkiye’nin kendi Emisyon Ticaret Sistemi’ni (ETS) uygulayarak, SKDM masraflarını dolaylı olarak üstlenmek yerine bu maliyetleri ETS gelirleri olarak içselleştirmesi, ihracatçılarımıza rekabetçilik konusunda önemli bir avantaj sağlayabilir.

Örneğin, Türkiye’nin 20 Avro/tCO2e’lik bir ulusal karbon fiyatı uygulaması durumunda, potansiyel SKDM maliyetleri 2027 yılında yılda 56 milyon Avroya düşecektir. 50 Avro/tCO2e düzeyinde daha yüksek bir ulusal karbon fiyatı senaryosunda ise, SKDM maliyetleri 2032 yılına kadar yıllık 1,08 milyar Avroya düşecektir.

SKDM’nin Türkiye Ekonomisine Etkileri

Yapılan çalışmalar, SKDM’den en çok etkilenecek sektörlerin demir-çelik, enerji ve çimento olduğunu göstermektedir. Örneğin, 75 Avro/tCO2e’lik bir SKDM ücreti varsayıldığında, sanayiye yönelik potansiyel yıllık SKDM maliyetleri 2027 yılında 138 milyon Avroya ulaşabilecektir.

Öte yandan, Türkiye’nin kendi ulusal karbon fiyatlandırma sistemini uygulaması, SKDM maliyetlerini önemli ölçüde azaltabilir. Bu da ihracatçılarımıza rekabetçilik avantajı sağlayabilir.

İlginizi Çekebilir:Güç Kalitesi ve Kalite Kayıt Ediciler

Enerji İzleme ve Yönetim Çözümlerimizle Yanınızdayız

Üretim tesislerinde enerji verimliliği ve karbon salınımını azaltmanın önemi gün geçtikçe artmaktadır. Enerji verimliliği, sadece maliyetleri düşürmekle kalmaz, aynı zamanda sürdürülebilir bir gelecek için de kritik bir rol oynar. Yenilikçi çözümlerimiz, enerji tüketiminizi optimize ederek daha verimli bir üretim süreci sağlar ve karbon ayak izinizi minimize eder.

Enerji yönetimi çözümlerimiz, işletmenizin enerji tüketimini sürekli olarak izler ve analiz eder. OSOS ve NDM gibi gelişmiş yazılımlarımız, enerji verilerinizin merkezi olarak toplanmasını ve yönetilmesini sağlar. Bu sayede, enerji kullanımındaki olası verimsizlikler tespit edilerek hızlıca müdahale edilir ve enerji tasarrufu sağlanır. Ayrıca, uzman mühendislik ekibimiz, enerji yönetimi projelerinizde size destek olur ve en uygun çözümleri sunar. Enerji yönetimi ve izleme çözümlerimizle hem çevreyi korumanızı hem de işletmenizin sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmasına yardımcı olabiliriz. Aktif Elektronik olarak, enerji yönetiminde güvenilir çözüm ortağınız olarak sizlere hizmet vermekten memnuniyet duyacağız. Hemen aşağıdaki formu doldurarak bizlerle iletişime geçebilirsiniz.