Akım trafoları birçok elektrik devresinde sıklıkla kullanılan ölçü trafolarıdır. Akım Trafosu (CT), sekonder sargısında birincilinde ölçülen akımla orantılı bir alternatif akım üretmek için tasarlanmış bir ölçü trafosudur. Akım transformatörleri yüksek akım değerlerini istenilen değere getirir. Böylece sistemimiz için tehlikeli değerde olan akım değerleri güvenli değerlere getirilir. Özellikle yüksek akımların ölçü aletleri tarafından doğrudan ölçülmesi tehlikeli ve zor olabilir. Akım trafoları, akım seviyelerini binlerce amperden, normal çalışma için 5 Amper veya 1 Ampere kadar bilinen bir orandaki standart çıkışa düşürebilir. Böylelikle, küçük ve hassas cihazlar ve kontrol cihazları, her türlü yüksek akımlı güç hatlarından uzakta yalıtıldıkları için güvenle kullanılabilirler. Wattmetreler, güç faktörü ölçerler,  koruyucu röleler veya manyetik devre kesicilerde açma bobinleri veya MCB’ler gibi akım trafoları için çeşitli ölçüm uygulamaları ve kullanımları vardır. Akım trafosu seçimi için bu yazımızı okuyabilirsiniz.

Akım Trafosu Nasıl Çalışır?

Akım trafosunun çalışma prensibi elektromanyetik indüksiyon prensibine dayanır, devre akımı genellikle birincil sargısından geçer. Akım trafosu çalıştığında, ikincil devresi kapalı kalır, bu nedenle ölçüm cihazı ve koruma devresinin seri bobininin empedansı çok küçüktür, çalışma durumu kısa devreye yakındır. Akım trafosu kapalı demir çekirdek ve sargıdan oluşur. Ölçülen akım devresine seri olarak bağlanan birkaç birincil sargısı vardır; ancak, ölçüm cihazına ve koruma devrelerine seri olarak bağlanan birçok sekonder sargısı vardır. Akım trafosu, dönüştürücü ve elektriksel izolasyon rolünü oynar.  Akım trafosu çoğu zaman bir “seri transformatör” olarak da anılır, çünkü hiçbir zaman çok az dönüşten fazlasına sahip olmayan birincil sargı, bir yükü besleyen akım taşıyan iletken ile seri haldedir.

Dönüştürme Oranı

Bir akım trafosunu dönüştürme oranı, tam yükte birincil akım girişinin ikincil akım çıkışına oranıdır. Örneğin, 300: 5 oranına sahip bir CT, tam yükte 300 birincil amper için derecelendirilmiştir ve birincilden 300 amper geçtiğinde 5 amper ikincil akım üretecektir. Birincil akım değişirse, ikincil akım çıkışı buna göre değişecektir. Örneğin, 300 amper nominal birincilden 75 amper akarsa, ikincil akım 1,25 amper olur.

Akım Trafolarında Doğruluk Sınıfı

Hiçbir transformatör ideal olmadığından, girdap akımları ve sargılardan akan akımın neden olduğu ısı gibi küçük enerji kayıpları vardır. Bu durumlarda üretilen ikincil akım, güç sistemi akım dalga biçimini gerçekten kopyalamaz. İkincil akım büyüklüğünün, CT oranı nedeniyle beklenen hesaplanan değerden ne kadar farklı olduğu, CT’nin doğruluk sınıfı tarafından tanımlanır. Sınıfı tanımlamak için kullanılan sayı ne kadar büyükse, ikincil akımda hesaplanan değerden izin verilen sapma o kadar büyük olur. En düşük doğruluk sınıfları dışında, CT doğruluk sınıfı ayrıca birincil ve ikincil akımlar arasında izin verilen faz açısı yer değiştirmesini tanımlar. Doğruluk sınıflarına bağlı olarak, akım trafoları Ölçüm Doğruluğu veya Koruma (röle) doğruluğuna ayrılır.

Akım Trafosu Çeşitleri

• Ölçü akım trafoları
• Koruma akım trafoları
• Ölçü ve koruma sargısı birlikte olan akım trafoları
• Özel tipteki aklım trafoları
  1. Yardımcı akım trafoları
  2. Toplayıcı akım trafoları

Sargı durumuna göre

• Tek primer ve sekonder sargılı akım trafoları
• Toplayıcı akım trafoları

Devreye bağlantı durumuna göre

• Geçit tipi akım trafoları
• Bara trafoları
• Kablo tipi akım trafoları
• Mesnet tipi akım trafoları
• Manyetik devresi açılır tip akım trafoları

Akım trafoları nasıl bağlanır?

Akım trafolarının primer ve sekonder sargıları devreye seri olarak bağlanır. Polaritesi yapılmayan sekonder kısımlarındaki açık uçlara topraklama yapılır.

Akım Trafosu hakkında sıkça sorulan sorular