Emre Sami Süzer
Operasyonlar Direktörü
Aktif Mühendislik

Üretim alanında neler olduğu hakkında bilgi sahibi olmak, yani ölçümlemek her alanda olduğu gibi sürekli iyileştirme bir diğer tabiriyle Kaizen felsefesinin olmazsa olmazıdır. Ölçümlemede ise manüel olarak, kâğıt çıktılarında, Excel tarzı dijital tablolarda alınan verilerin sürekliliğini sağlamak ve geriye dönük olarak bu verilerden sonuçları hesaplamak çok zahmetlidir ve çoğunlukla hatalı verilerden dolayı doğru sonuçlar vermemektedir.

Özellikle vardiyalı işletmelerde, makine (CNC, torna vb.) ve çalışan verimliliğini takip etmek nerdeyse imkânsız olmaktadır veya çok ek insan kaynağına ihtiyaç duymakta dolayısıyla da endirekt üretim maliyetlerini artırmaktadır. Anlık girdi/çıktı takibi ve makinelerin parametrelerin izlenmesi ile; anlık durumlar ve geriye dönük olarak istenilen tarihte ve zamanda raporlamalar almak, bu verilere göre iyileştirmekler, bakımlar planlamak dijital veri toplama çözümleri ile mümkün olmaktadır.

OEE (Overall Equipment Effectiveness)

OEE, Türkçesi ile “Genel Ekipman Verimliliği”, gerçekten üretken olan üretim zamanını tanımlayan bir hesaplama yöntemidir. Bir ölçüt olarak, belirli bir üretim varlığının performansını endüstri standartlarıyla, benzer şirket içi varlıklarla karşılaştırmak veya aynı varlık üzerinde çalışan farklı vardiyaların sonuçlarını karşılaştırmak için kullanılabilir. Ayrıca, belirli bir üretim varlığından gelen atıkları ortadan kaldırmadaki zaman içindeki ilerlemeyi izlemek için de kullanılabilir.

OEE, formülü aşağıdaki gibidir. Basitçe, bir makinenin belirli bir zaman dilimindeki kullanılabilir olduğu sürenin oranının, bu süredeki çıktı sayısının makinenin maksimum kapasitesine (verimlilik) ve kullanılabilir çıktıların tüm çıktıların oranına (kalite) çarpımı ile elde edilir.

OEE = {Kullanılabilir Zaman} x {Verimlilik} x {Kalite}

Gerçek zamanlı makine izleme yazılımları sizler için OEE hesaplamalarında çok doğru bir ortam sağlayacaktır.

Acil Duruşlar

Anlık bildirimler ile üretim hattında yaşanan olaylara anında müdahale etmek gerekir fakat makinenin sağladığı tepe lambaları gibi bildirimler yetersiz kalmaktadır. Çözüm, gerçek zamanlı makine izleme ve veri toplama sistemlerini kullanmaktır. Gerçek zamanlı makine takip sistemleri istenilen durumda istenilen kişiye SMS, e-mail bildirimleri gönderebilmenizi sağlar ve en önemlisi ERP/MRP yazılımları ile eşzamanlı entegrasyon sağlayabilir. Bu sayede tüm acil duruşlar, kaynak sebepleri, duruş süreleri, çözüm süreleri ve çözüm yöntemleri ile birlikte saklanır, raporlanır ve gelişim için temel oluşturur.

Verilerin Toplanması ve Saklanması

Makinelerden ve/veya makinelere bağlı olan ölçüm cihazlarından veriler dijital veri olarak alınır ya da analog veriler dijitale çevrilerek saklanır. Bu veriler yardımı ile oluşturulan raporlar sayesinde makine verimlilik artar, üretim maliyetleri düşer ve dolayısıyla karlılık artar.

Makineler tek bir bilgi havuzuna dahil edilir, makinenin gerçekten verimli olduğu yüzdelik dilim anlık ve belirlenen süreler için hesaplanır, sebepsiz duruş nedenleri tespit edilip verimlilik artışı sağlanır. Ayrıca operatör verimliliği ölçülür ve hem insan hem de makine kaynaklarınızdan tasarruf sağlanır.

Makinelerden veriler, MTConnect, Modbus vb. protokoller ve Ethernet, RS485 vb. ortamlar, PLC’ler yardımı ile ya da donanım kitleri kullanılarak toplanır. Kimi zaman da ölçümler ve parametreler bir OPC (Open Platform Communication) sistemi üzerinden toplanır.

Bakımların Planlanması

Gerçek zamanlı makine ve üretim izleme ile birlikte planlanabilir, hesaplanabilir ya da öngörülebilir/kestirimci (Predictive Maintenance) bakım için çözümler bu sistemlerde mevcuttur. Ekipman ömrünü ölçme (Tool Life Management) öngörülebilir/kestirimci bakımın bir parçasıdır. Örneğin; titreşim sensörleri ile CNC tezgahınızın spindle titreşimlerini izleyerek, tolere edilebilir aralıktan farklı bir değerde olduğunda makinedeki operasyonu otomatik olarak durdurabilirsiniz. Belirlenen süredeki titreşimler raporlanarak makine hakkında bakımla ilgili fikir sahibi olabilir ve verimlilik artışı ile birlikte öngörülebilir bakım sayesinde makine ömrünü artırırsınız.

Benzer şekilde enerji analizörleri, elektrik sayaçları ile tüketimdeki değişimler takip edilerek makine içindeki zorlanmaları dolayısıyla problemleri önceden tespit etmeye fayda sağlayacaktır.

Enerji analizörlerinin ve güç kalitesi kaydedicilerin bir başka avantajı da makinelerin beslendiği enerji noktasının kalitesini ölçerek problemli kaynaklar hakkında uyarıda bulunabilecek olmasıdır. En temel olan harmoniklerin analizi ile elektronik kart arızalarının önüne geçilebilecektir.

Endüstri 4.0’a Doğru

Endüstri 4.0 ya da başka bir isimle 4. Sanayi Devrimi uygulamalarının önemli bir parçası makineleri anlık izleme ve makinelerden veri toplamasıdır. Endüstriyel Nesnelerin İnterneti (IoT) kavramı günümüzde sıkça kullanılmaya başlamıştır. Tüm makinelerden toplanan veriler, çizelgeler, tablolar yardımı ile anlamlandırılır ve makine, insan, finans kaynaklarının kullanımında verimlilik elde edilmiş olur.

Sonuç

İzlemek, önlem almanın ve bakımın ilk adımıdır ve getirisi bir fabrikaya yapılabilecek en iyi yatırımdır. Tandem Takım Tezgahları sitesindeki aşağıdaki verilere göre yatırım kendisini çok kısa sürede ödeyecektir.

✓  Plansız duruşlar minimize edilir.

✓  Makine kullanımı %10 ile %30 oranında artırılır.

✓  İş planlamasını ve teklif verme doğruluğu iyileştirilir.

✓  Genel ekipman verimliliği ölçülür.

✓  Tüm kaynakların kullanım verimliliği artırılır.

✓  Üretim maliyetleri azaltılır.