Yalın uygulamalarda 3M yani Muda, Mura ve Muri Japonca’da üretimdeki plansızlıkları, düzensizlikleri, kayıpları anlatan kelimelerdir. Ülkemizde yalın uygulamalarında ve Toyota üretim sistemi çalışmaları kapsamında kullanılmaktadır. Kayıpların miktarının belirlenmesi, israfların görselleştirme eksikliğindeki karmaşıklık; israfın özünü temsil eden Muda, Muri ve muraların dikkatli bir şekilde araştırmasıyla çözülebilmektedir.

Toyota 3 ana israf türü tanımlanmıştır: Muda-Muri ve Mura. Bu üç MU birbirine güçlü bir şekilde bağlıdır ve Japonların israf anlayışını özetler. Bu görünüşte ayrı olan terimler aslında Toyota Üretim Sisteminin başarısına katkıda bulunur ve bu 3 yalın üretim düşmanını ortadan kaldıracak şekilde geliştirmiştir.

1. Muda (Değer Katmayan)

Muda özetle israf demektir.Muda gereksiz faaliyetler sonucunda oluşan israfları ifade eder. Bu tür israf müşteriye katma değer kazandırmayan zaman, para ve kaynak kullanımını ifade eder. Muda, süreç için hangi adımların gerekli olduğunu ve hangilerinin azaltılması – ortadan kaldırılması gerektiğini ortaya çıkarır. 7 adet Muda vardır:

1.1. Aşırı Üretim

Bir sonraki prosesin veya müşterinin ihtiyaç duyduğundan daha fazla üretmektir. Diğer Mudalar arasında en kötüsü olarak bilinmektedir. Çünkü diğer 6 mudaya katkıda bulunur.

1.2.Bekleme

Makinelerin çalışması, ekipmanların arızalanması, gerekli parçaların gecikmesi esnasında operatörlerin boşta beklemesidir.

1.3. Taşıma

Gerekli olmayan taşıma hareketleridir. Örneğin, taşınacak malzemenin bir yere yığılması, depoya götürülmesi ve geri getirilmesi, bir yere biriktirilmesi vs.

1.4. Aşırı İşleme

Gereksiz ve yanlış prosesten kaynaklı olarak parçaların üzerinde gereksiz işleme yapılmasıdır.

1.5. Stok

Bekleme, Onarım, Aşırı Üretim mudası sonucunda ortaya çıkan stok mudasıdır.

1.6.Hareket

Parça, ekipman, doküman bakma gibi yapılan gereksiz hareketlerdir. Katma değeri olmayan her türlü insan ve ekipman hareketini kapsar.

1.7. Onarım

Kusurlu malzemenin yeniden işlenmesi veya hatalı malzemenin yeniden üretilmesidir.

Yukarıda belirtilen Mudalardan kaynaklı olarak işletmeler gereksiz yere insan, malzeme ve enerji kaybeder. Mudalar kayıplara neden olur ve ürünün doğru zamanda teslim edilmesini zorlaştırır.

2.MURİ (Aşırı Yük)

Muri , aşırı yük anlamındadır. Kapasitesinin üzerinde aşırı yüklenen bir ekipman veya insan kaynaklarının israfıdır. Aşırı yükü olan bir çalışan gereksiz yere strese girer ve çalışma yeteneği azalır. Aynı şekilde aşırı yüklenen bir ekipman ise arızaya veya üründe hatalara neden olur.

Muri’nin ana nedenleri aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Kötü organize edilmiş iş istasyonu, yanlış tasarlanmış yerleşim, çalışanların olağanaktivitelere fazla efor sarfetmesi
• Standartlaşmamış iş – 5S ‘in sürdürülmesiyle ilgili sorunlar, bakım standartlarının olmayışı, uygunsuz kullanılan ekipmanlar, net olmayan talimatlar, yetersiz iletişim de çalışanların aşırı yüklenmesine neden olur.
• Mura – Üretim hacmindeki değişiklikler – çalışanlar ve makinelerdeki aşırı stres, süreç içerisinde hatalara ve gecikmeye neden olur. Aşırı yük, çalışan ve makinelerin yeteneklerinin maksimumda çalışmasını engeller, hatalara neden olur ve tam zamanında üretim hedefinin gerçekleşmesini engeller.

3.MURA (Düzensizlik, Dengesiz Yüklenme)

Üretim hacmindeki düzensizliktir. Üretim planlanmasında yapılan değişiklikler, çalışma hızı ve dzensiz üretim iş yükü kaynaklı olabilir.

Mura’nın ana nedenlerinden birinin de çoğu şirket tarafından benimsenen toplu iş mantığı olduğu düşünülmektedir. Çoklu üretim felsefesi birim maliyeti en aza indirmeyi amaçlar ve şirketin değişikliklere tepki verme yeteneğini kısıtlayarak sorunlar yaratır.

Kontrol edilemeyen Mura, tam zamanında üretimi engeller. Tam zamanında üretim ilkesini uygulamak ancak ve ancak istikrarlı düzensiz olmayan bir üretim hacmiyle mümkündür. Yalın organizasyonlarında Muranın ortadan kaldırılması en büyük zorluklardan biri olarak görülmektedir.

Referanslar